Gün içerisinde birden fazla sofra kurup kaldırmak oldukça olağan olsa da, davetlere yaraşır bir sofra kurmak pek çok detayı bir arada bilmeyi gerektiriyor. Özellikle de kutlamalara yakışır eksiksiz bir sofra kurulmak isteniyorsa bunun adımları ise çok daha farklılık arz ediyor. Yemeklerin servisi, neyin nasıl yeneceği ve sofrada nasıl davranılacağına kadar geniş bir çerçeve karşımıza çıkıyor.
Davetlilerinizin beğenisini kazanacak, göz alıcı bir masa hazırlayabilmek için öncelikle öğrenilmesi gereken sofrada çatal bıçak düzeni olurken, devamında kullanılacak parçaların doğru sırada olması da yemek davetini kusursuz kılıyor. Dilerseniz, sofrada çatal bıçak düzeni nasıl olmalı, tabak düzeni nasıl bir sıralama izler ve sofranın olmazsa olmaz kuralları nelerdir hep beraber bakalım.
Masa düzeni 3 farklı aşamaya gerçekleştiriliyor. İlk aşamada yemek öncesinde sofranın, başta tabaklar olmak kaydıyla çatal-kaşık ve bardak düzeninin doğru sıralanması önem taşıyor. Gündelik hayatta tercih edilen ve herkesin bildiği en basit masa düzeni, “günlük masa düzeni” olarak anılırken, gayri resmi ve resmi olmak üzere davetlere özel hazırlanabilen sofralar, farklı özellikler taşıyor. Davetin büyüklüğü, verileceği topluluk ve resmiyetine göre, daha fazla parçanın yer aldığı masa düzeni belli başlı kurallar çerçevesinde ilerliyor.
Davet masası düzeni çoğu kişinin bildiği en temel ve basit kurallara göre hazırlanıyor. Ancak hazırlanacak sofranın biraz daha şık olması ve detayların dikkat çekiciliği ile unutulmaz masalar hazırlamanız mümkün. Genel olarak herhangi bir yemek masası düzeni şu aşamalarla hazırlanıyor;
• Masa Örtüsünün Seçimi:
Yemek masası hangi öğün için hazırlanırsa hazırlansın, kullanılacak olan masa örtüsünün seçimi son derece önemli. Yemek için tercih edilen takımlardan oluşturmak istediğiniz konsepte kadar dikkate alınarak, en uygun masa örtüsünün kullanılması gerekiyor.
• Dekoratif Objelerin Seçimi:
Günlük yemek masası düzeninde dekoratif objeler pek kullanılmasa da, daha özel bir masa hazırlamak istendiğinde dekoratif objelerden faydalanmak masaya şıklık katıyor. Mum, çiçek, inci taneleri gibi detaylar, sofra düzenini bozmayacak şekilde orta kısımlarda yer alabiliyor.
Masada kaşık, çatal ve bıçakların yerleşimi genellikle kullanılan ekipman sayısı arttıkça kafa karışıklığına sebebiyet veriyor. Şık bir sofra hazırlamak isteyen ve tam menü servis yapacak kişilerin mutlaka bu düzene uyması gerekiyor. Genel olarak sofra adabında da net bir kural şeklinde belirtilen çatal, kaşık, bıçak düzeni şu şekilde ilerliyor:
• Yemek tabağı merkez olarak kabul edilerek sağ tarafı kaşık ve bıçak sol tarafı çatal ve peçete alanıdır.
• Tabağın sağ tarafında dıştan içeriye doğru çorba kaşığı, balık bıçağı ve ana yemek bıçağı yerleştirilir.
• Tabağın sol tarafında dıştan içeriye doğru peçete, balık çatalı, salata çatalı ve ana yemek çatalı gelir.
• Tatlı kaşığı ve tatlı çatalı birbirlerine zıt bakacak şekilde tabağın üst alanında yer alır.
• Bardakların yerleşimi ise tabağın sağ kısmında yer alan bıçak kaşık servisinin tam üzerinde içten dışa doğru su bardağı, kırmızı şarap bardağı ve beyaz şarap bardağı şeklinde konumlanır.
Donanımlı bir sofra düzeninde tam tekmil hazırlık yapılıyorsa tabak düzeni son derece dikkat edilerek hazırlanmalı. Şık ve zarif tabaklarla yapılan bu düzen en alttan üste doğru şu şekilde ilerliyor;
• En alt kısımda servis tabağı olmak üzere ana yemek tabağı, ara sıcak tabağı, çorba kasesi.
• Tabak düzeni sağlandıktan sonra hemen çatal bıçak düzeni oluşturulup salata tabağının yerleştirilmesine geçilir. Salata tabağı her zaman servis tabağının sol üst kısmına yerleştirilir. Salata tabağının sağ kısmına ekmek tabağı da koyulabilir. Eğer sofrada salata olmayacaksa, ekmek tabağı salata tabağının yerini alabilir.
Günün başlangıcı olarak dikkat çeken kahvaltı sofrası düzeninde çatal, bıçak ve tereyağı bıçağı olarak temel alınıyor. Ekstra dekoratif obje kullanılmayan ve yiyeceklerin sofrada servis edildiği kahvaltı sofra düzeni için öncelikle kahvaltı tabağı masadaki yerini alıyor. Tabağın sağ kısmına bıçak sol kısmına çatal ve peçete yerleştiriliyor. Tereyağı bıçağı, tatlı çatalının servis edildiği üst kısma alınıyor. Çay fincanı ya da bardağı, tabağın sağ kısmında yer alan bıçağın üst tarafına yerleştiriliyor. Geniş servis tabaklarına alınan kahvaltılıklar masanın orta kısmına yerleştiriliyor. Servis için hazırlanan reçel, peynir vb. gibi yiyecekler için, servisin yanına kaşık ya da çatal yerleştirilebilir.
Küçük yaşlardan itibaren öğretilmeye başlanan sofra düzeni kuralları, sofra adabının bir parçası olarak görülür. Dikkatli bir şekilde uyulması gereken bu kurallar özellikle resmi davet masalarında büyük önem arz ediyor. Çoğumuzun bildiği ancak bazen gözden kaçabilen bu sofra düzeni kurallarını listelemek gerekirse;
• Sofrada her zaman dik oturulur. Kolları masaya koymak ya da yayılmak gibi davranışlar genel olarak saygısızlık olarak adlandırılır.
• Yemek tabağına hiçbir zaman gereğinden fazla yiyecek alınmaz ya da servis edilmez. Eğer gerekli görülürse ikinci servis yapılabilir.
• Yemek esnasında her aşamada farklı farklı kullanılan çatal ve bıçak bulunur. Yemek bittikten sonra tabağın içine yerleştirilen kullanılmış çatal ve bıçak için de bir kural vardır. Bıçağın keskin kısmı kişinin önüne doğru bakarken çatal sol tarafa yerleştirilir.
• Tatlı servisine başlanmadan önce masa temizlenir. Bu esnada davetlilere ekstradan yemek isteyip istemediği mutlaka sorulur. Eğer kimse istemiyorsa, sofra toplandıktan sonra tatlı servisi başlar.
• Yemek servisleri ülkeden ülkeye değişiklik gösterse de ülkemizde yemek servisleri her zaman konuğun solundan yapılır.
• Sofraya oturma düzeni davetin en önemli ya da yaşlı kişisi ya da ev sahibi üzerinden ilerler. Yine kalkışta da bu düzene uyulur. Yemek esnasında doyulmuş olsa dahi masadan herkesten önce kalkma gibi davranışlar sergilenmez.